Wygoda czy bezmyślność: dlaczego rodzice duszą w dziecku potrzebę samodecydowania? Dziecięca autonomia jest fundamentem, na którym budujemy nasze dorosłe poczucie własnej wartości i asertywność. Wspieranie jej powinno być jednym z kluczowych celów rodzicielstwa, aby w dorosłości każdy człowiek mógł wziąć odpowiedzialność za swoje życie.
Czy możliwe jest zabicie asertywności już we wczesnym dzieciństwie?
Wielu rodziców nie wierzy w kompetencje własnych dzieci i zamiast je wspierać- blokuje ich prawidłowy rozwój. Potrzeba autonomii jest jedną z najważniejszych potrzeb w pierwszych latach życia. Rozwija się, kiedy dziecko stopniowo przejmuje kontrolę nad sobą i swoim zachowaniem. Obserwacje naukowców wykazały, że rodzimy się z naturalną umiejętnością dobierania takich aktywności, które są najbardziej adekwatne dla naszego rozwoju — nazwali to „efektem Złotowłosej”. Niestety, często są one niewygodne dla rodziców.
Jaki wpływ na rozwój asertywności mają style wychowawcze?
Liczne badania podkreślają, że rodzice mają ogromny wpływ na kształtowanie się naszej osobowości. Jakie konsekwencje ponosi dziecko przez to, jacy są i jak zachowują się jego rodzice?
- STYL AUTORYTARNY (KONTROLUJĄCY)
Charakteryzuje on rodziców, dla których głównym celem wychowawczym jest dominacja nad dzieckiem i nauka posłuszeństwa. Stawiają dziecku zbyt wysokie wymagania i sprawują nad nim ścisłą kontrolę, jednocześnie będąc zimnym — nie dają mu miłości, nie chwalą i rzadko okazują radość z powodu osiągnięć.
Styl autorytarny skutkuje poczuciem niższości, wstydu i zwątpienia. Dziecko wychowane w ten sposób jest konformistyczne i uległe; nie ma prawa wykształcić w sobie umiejętności samodecydowania ani asertywności.
- STYL PERMISYWNY (POBŁAŻLIWY)
Dziecko może stwierdzić, że jest to najlepszy rodzic na świecie- niestety, tylko pozornie. Pod płaszczykiem dobrej zabawy i nieograniczonych możliwości, kryje się brak konsekwencji, pobłażliwość, brak granic ani wymagań.
W efekcie tego stylu wychowania, dziecko staje się egoistyczne i niedojrzałe. Nie jest zainteresowane nabywaniem nowych umiejętności i cechuje je przerost poczucia kompetencji nad faktycznymi kompetencjami. Dziecko oczekuje od świata, że dostosuje się do jego potrzeb i zachcianek, a wszelka odmowa skutkuje u niego agresją.
- STYL NIEDBAŁY (NIEZAANGAŻOWANY)
Jest prezentowany przez niedostępnego psychicznie i fizycznie rodzica, który nie interesuje się dzieckiem ani jego potrzebami. Jest zajęty innymi sprawami- osobistymi lub zawodowymi, więc zaniedbuje swoje obowiązki opiekuńcze i wychowawcze.
Z domu o takim modelu rodzicielskim, dziecko wychodzi pełne wstydu, wątpliwości i braku poczucia własnej wartości. Wskutek przypadkowości doświadczeń w relacji z rodzicem, nie wie czego oczekiwać od otoczenia, ani jak to egzekwować- staje się całkowicie zagubione i uległe.
Skutki szkodliwych modeli wychowawczych często ciągną się za nami przez całe dorosłe życie. Negatywne cechy i zachowania stają się automatycznym mechanizmem, przez co latami doświadczamy konsekwencji braku kompetencji naszych rodziców.
Bibliografia:
- Brzezińska, A. I. Appelt, K. Ziółkowska, B. (2015). Psychologia rozwoju człowieka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne GWP.
- Schaffer, D. R. Kipp, K. (2015). Psychologia rozwoju. Od dziecka do dorosłości. Wydawnictwo Harmonia Universalis.
- Steinke-Kalembka, J. (2017). Dodaj mi skrzydeł. Jak rozwijać u dzieci motywację wewnętrzną. Wydawnictwo Samo Sedno.
