Żałoba jest procesem adaptacyjnym po doświadczeniu straty. Jej przebieg jest na tyle złożony, że wymaga odpowiedniego zaopiekowania i uwagi — niezależnie, czy dotyczy nas bezpośrednio, czy dotyka naszych bliskich.
Klinicyści wyodrębniają trzy etapy żałoby:
● Faza początkowa obejmuje szok i zaprzeczenie zaistniałej sytuacji. Dominuje uczucie całkowitego odrętwienia i emocjonalnego odcięcia się od doświadczenia straty.
● Faza środkowa, kiedy żałobnik dopuszcza do siebie myśli i uczucia związane ze śmiercią bliskiej osoby. Jest to najtrudniejszy moment, który cechuje bardzo duża zmienność uczuć: od złości, przez rozpacz, smutek, żal czy poczucie winy.
● Faza rozwiązania, która przychodzi wraz z uznaniem i akceptacją straty oraz życiowych zmian, jakie sobą wywołała.
Jak sobie poradzić i dobrze przejść przez proces żałoby?
- Daj sobie czas. Śmierć bliskiej osoby jest sytuacją, która może wywrócić życie do góry nogami. Potrzebujesz czasu, żeby odnaleźć się w nowej rzeczywistości.
- Stwórz sobie przestrzeń na emocje. Twój emocjonalny portret w najbliższym czasie będzie się zmieniał jak w kalejdoskopie. To ważne, żebyś nie wypierał pojawiających się emocji ani ich nie negował- one są naturalną reakcją na trudną sytuację, w jakiej się znalazłeś.
- Nie bój się akceptacji. Masz prawo wieść dobre życie po śmierci bliskiej osoby. Akceptacja jej odejścia nie przekreśla Waszej relacji. Pielęgnuj w sobie wspomnienia, ale pozwól sobie iść do przodu. To ważne, abyś uznał stratę.
Każda żałoba jest inna. Jej czas trwania jest uzależniony od osobistych predyspozycji i okoliczności straty, jednak zakłada się, że trwa od 6 do 12 miesięcy. Niestety, w 10% przypadków żałoba przebiega nieprawidłowo.
Żałobę patologiczną cechuje brak adaptacji do nowej rzeczywistości. Taka żałoba trwa bardzo długo, przeżywane emocje z czasem nie tracą na intensywności,
a żałobnik nie może jej zakończyć, bo nie jest w stanie zaakceptować straty.
Jak wspierać bliskiego w procesie żałoby?
- Bądź towarzyszem- słuchaj, aby osoba doświadczająca żałoby wiedziała, że jest bezpieczna i ma możliwość swobodnego wyrażania przeżywanych emocji.
- Jeśli możesz- pomóż. Nawet tak prozaiczne czynności jak przygotowanie ciepłego posiłku mają ogromne znaczenie.
- Bądź uważny. Jeżeli zauważysz niepokojące symptomy- reaguj. Konieczna może być konsultacja ze specjalistą.
“Doświadczenie straty to cena, jaką płacimy za możliwość egzystencji”. Tymi słowami Judith Viorst przypomina, że śmierć jest konsekwencją życia, a żałoba-
naturalnym następstwem bliskiego spotkania z nią. W związku z tym, jak myślisz: czy potrzebujemy lekarstwa na żałobę?
źródła:
Kubacka-Jasiecka, D. (2010). Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych (s. 266-277), Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. Steuden, S. i Tucholska, S. (2009). Psychologiczne aspekty doświadczania żałoby (s. 11-30). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Viorst, J. (2020). To, co musimy utracić, czyli miłość, złudzenia, zależności niemożliwe do spełnienia oczekiwania, których każdy z nas musi się wyrzec, by móc wzrastać. Warszawa: Wydawnictwo Zwierciadło.
