Wydawać by się mogło, że stres przebadaliśmy już na każdą stronę. Znamy jego rodzaje, sposoby radzenia sobie z nim, umiemy rozpoznawać jego objawy i konsekwencje dla organizmu, psychiki, związków. Na całym świecie działają centra badań nad stresem, w których jest on rozkładany na malusieńkie kawałeczki. Ostatnie badania pokazały jednak, że warto przyjrzeć się także momentowi, w którym sytuacja stresowa się kończy. Okazuje się, że mimo braku stresora, my ciągle pozostajemy zanurzeni w stresie. Sprawdź, czy umiesz z niego wyjść i zatrzasnąć za nim drzwi.
Zauważyliście kiedyś, że Wasz pies po stresowej dla niego sytuacji (nagłym, groźnym bądź ekscytującym) zaczął się trząść? To normalna reakcja zwierząt na wytrzęsienie z siebie stresu, pozbycie się hormonów i domknięcie tym samym cyklu reakcji stresowej. My niestety tak nie działamy. Po sytuacji stresującej dla naszego organizmu musimy nauczyć się zamykać reakcję stresową, aby dać sygnał, że jest bezpiecznie i dać mu szansę na regenerację.
Konsekwencje stresu
Stres to reakcja na rozbieżność między stanem pożądanym a rzeczywistym i może być różna, w zależności od zasobów, jakimi dysponujemy. Jednego dnia ktoś zajedzie nam drogę a my ze spokojem pozwolimy się mu włączyć się do ruchu. Innego dnia, np. po ciężkim tygodniu pracy – możemy zareagować agresywnie, użyć klaksonu, poprzeklinać pod nosem.
Stresor uruchamia reakcje w naszym ciele, wydziela hormony. Można to zaobserwować robiąc badanie krwi i sprawdzając swój poziom kortyzolu. Kiedy doświadczamy długotrwałego stresu i nie reagujemy, nie robimy nic, by zneutralizować jego wpływ na organizm — z czasem możemy doznać znieczulenia na stres. I to jest ryzykowne.
Jedne z ostatnich badań, przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Yale na podstawie zegara epigenetycznego Horvatha (GrimAge), podczas których badano krew, poziom odczuwanego stresu i odporności psychicznej na grupie 444 osób dowiodły smutnej prawdy — osoby doświadczające przewlekłego stresu miały więcej markerów związanych z szybszym starzeniem się, częściej także występowała u nich insulinooporność.
O badaniu można przeczytać w czasopiśmie „Translational Psychiatry” z 2021
Co robić?
Nauczyć się domykać cyklu stresu. Doprowadzanie organizmu do stanu równowagi jest długoterminową, systematyczną pracą, jednak jest to jedyna sprawdzona metoda na pozbywanie się przeciążeń i napięć.
Wyjście z trybu mobilizacji, wygaszenie szalejących hormonów zajmuje trochę czasu. Co gorsza, bycie ciągle poddawanym działaniu stresorów (Kończy się jedno spotkanie, zaczyna następne, zamykamy okienko w komputerze, otwieramy kolejne) powoduje kumulację stresu w organizmie. Nasi przodkowie tracili energię aktywnie, np. podczas ucieczki lub walki. A co możemy zrobić my?
- “Wybiegać” stres lub uprawiać jakąkolwiek inną aktywność fizyczną, która pozwoli nam spalić energię stresową.
- Najczęściej podczas stresujących sytuacji nasze ciało się spina (zaciskamy zęby, ramiona, pięści). Dobrym sposobem poinformowania organizmu, że już jest bezpiecznie będą ćwiczenia relaksacyjne (relaksacja Jacobsona, świadomy, pogłębiony oddech).
- Odpoczynek, w tym sen, podczas którego przepracowujemy emocje nagromadzonych w ciągu dnia.
- Spacer po parku lub lesie — obcowanie z naturą obniża reakcję stresową.
- W zmniejszeniu podatności na działanie stresu i zwiększeniu odporności psychicznej pomaga praca na poziomie emocji (precyzyjne nazwanie emocji), umysłu (naszych myśli, które powodują autostres), ciała (jak sprawić, by napięcie z nas zeszło, by powrócić do równowagi) oraz zachowania – czyli relacji z innymi.
Nie są to łatwe sposoby na domykanie sytuacji stresowej, bo jak piszą dr Emily Nagosky i Amelia Nagoski w swoje książce “Wypalenie. Jak wyrwać się z błędnego koła stresu”: “Dla wielu osób najtrudniejszym aspektem domykania cyklu jest fakt, że niemal zawsze wymaga ono od nich przerwania pracy nad sytuacją, która wywołała stres, odsunięcia się od niej i przeniesienia uwagi na własne ciało i emocje.”
Refleksja:
Zastanów się, jakie Ty masz techniki na domykanie reakcji stresowej.
Co pomaga Ci uregulować się po dniu pełnym przeciążeń i napięcia?
